Κύπρος

Παρόλο που δεν υπάρχει ακόμα εφαρμοστέο δίκαιο για την κοινωνική οικονομία στην Κύπρο, κάποιες οντότητες, με συγκεκριμένες νομικές μορφές, μπορούν να αναγνωριστούν ως τμήμα της κοινωνικής οικονομίας. Επομένως, μπορούμε να υπολογίσουμε ότι υπήρχαν 190 de facto οντότητες της κοινωνικής οικονομίας στην Κύπρο το 2017:

• 20 Συνεταιρισμοί
• 50 Ενώσεις
• 20 Ιδρύματα
• 100 Εταιρείες Περιορισμένης Ευθύνης

Πηγή: Κοινωνικές Επιχειρήσεις και τα οικοσυστήματά τους στην Ευρώπη, Εκθέσεις ανά Χώρα, Κύπρος, 2019:

* Για τον παρόντα δικτυακό τόπο συμπεριλάβαμε αυτή τη συνολική αξιολόγηση του επιπέδου της ανάπτυξης, που βασίζεται στα στοιχεία και στις πληροφορίες σχετικά με το οικοσύστημα κοινωνικής οικονομίας που είναι επί του παρόντος διαθέσιμες και ως εκ τούτου υπάρχουν κάποιοι περιορισμοί. Ωστόσο, θεωρήσαμε ότι, σε κάθε περίπτωση, είναι χρήσιμο να συμπεριλάβουμε αυτή τη συνολική αξιολόγηση.
** Πηγή: ΕΟΚΕ/CIRIEC (2016) Πρόσφατες εξελίξεις της Κοινωνικής Οικονομίας στην Ευρωπαϊκή Ένωση, σας εφιστούμε την προσοχή ότι αυτά τα στοιχεία είναι μάλλον υπερεκτιμημένα καθώς βασίζονται στο είδος του οργανισμού και δεν έγινε πιο αυστηρός έλεγχος όλων των στοιχείων που συμπεριλαμβάνονται στον ορισμό της κοινωνικής οικονομίας.

Για περισσότερες λεπτομέρειες σχετικά με την ποιότητα των δεδομένων ανατρέξτε στη σημείωση για τα δεδομένα της κοινωνικής οικονομίας.

Παράδοση και ρίζες

Η Κύπρος διαθέτει μακρά παράδοση δραστηριοτήτων κοινωνικού προσανατολισμού που πραγματοποιούνται από ιδρύματα, ενώσεις και ομάδες εθελοντών για πάνω από έναν αιώνα. Ωστόσο, πρόσφατα αυτού του είδους οι δραστηριότητες υπάγονται στην έννοια της κοινωνικής οικονομίας.

Οι συνεταιρισμοί επίσης έχουν μακρά ιστορία στην Κύπρο. Από τις αρχές του 20ού αιώνα, ξεκίνησαν να αναλαμβάνουν σημαντικό ρόλο, ιδίως από τη δεκαετία του 1930, με την ισχυρή ανάπτυξη των συνεταιριστικών τραπεζών.

Από το 2010, ο όρος «κοινωνική επιχείρηση» έχει αρχίσει να εμφανίζεται στην Κύπρο, και τράβηξε το ενδιαφέρον του τομέα χάραξης πολιτικής και του οικονομικού τομέα. Έχουν εμφανιστεί διάφορα είδη κοινωνικών επιχειρήσεων: κοινωνικές επιχειρήσεις που έχουν έναν γενικό σκοπό και κοινωνικές επιχειρήσεις που έχουν ενταξιακό σκοπό. Κοινωνικοί συνεταιρισμοί έχουν επίσης αρχίσει να αναπτύσσονται.

Συνθήκες-πλαίσιο και οικοσύστημα της κοινωνικής οικονομίας

Πλαίσιο πολιτικής και νομικό πλαίσιο 

Η Κύπρος ψήφισε τον Δεκέμβριο του 2023 την τροποποίηση του νόμου περί Κοινωνικών Επιχειρήσεων του 2020. Ο εν λόγω νόμος αναγνωρίζει δύο τύπους κοινωνικών επιχειρήσεων, τις κοινωνικές επιχειρήσεις γενικού σκοπού και τις κοινωνικές επιχειρήσεις ένταξης. Τον Δεκέμβριο του 2023 ψηφίστηκαν επίσης οι κανονισμοί για τη δημιουργία και τήρηση του μητρώου εγγραφής κοινωνικών επιχειρήσεων. 

Επιπλέον, για την ενίσχυση της ανάπτυξης του οικοσυστήματος κοινωνικών επιχειρήσεων, η Κύπρος έχει καταρτίσει ένα «Σχέδιο Δράσης για την Ανάπτυξη ενός Οικοσυστήματος για τη στήριξη των κοινωνικών επιχειρήσεων».

Όταν εφαρμοστεί, το σχέδιο δράσης θα καταστήσει δυνατή τη χρήση κονδυλίων από το Ευρωπαϊκό Κοινωνικό Ταμείο για την ανάπτυξη οικονομικών και εκπαιδευτικών κινήτρων προς όφελος των κοινωνικών επιχειρήσεων, για την αύξηση της προβολής του τομέα, και για την ίδρυση εκκολαπτηρίων επιχειρήσεων.

Ο υπόλοιπος τομέας ρυθμίζεται από ειδικούς νόμους για κάποιες συγκεκριμένες νομικές μορφές:

• Νομοθεσία περί Συνεταιριστικών Εταιρειών (Κεφ. 114 του εταιρικού δικαίου & Νόμος 28/1959)
• Νομοθεσία περί Σωματείων (57/1972 & 85(I)/1997)
• Νομοθεσία περί Ιδρυμάτων (57/1972 & 85(I)/1997)

ΓΕΝΙΚΕΣ ΕΚΔΟΣΕΣ1η Μαΐου 2023

Παρουσίαση της Κοινωνικής Οικονομίας στην Κύπρο_Το Νομικό Πλαίσιο_επικαιροποίηση_01.05.2023

Υπεύθυνοι χάραξης πολιτικής στον τομέα της κοινωνικής οικονομίας 

Σε εθνικό επίπεδο, διάφορα υπουργεία και εθνικές αρχές συμβάλουν στην υποστήριξη της κοινωνικής οικονομίας:

• Η Υπηρεσία Συνεργατικών Εταιρειών είναι η δημόσια αρχή που προωθεί συνεργατικές και κοινωνικές επιχειρήσεις. Είναι αρμόδια για την τήρηση των μητρώων των κοινωνικών επιχειρήσεων, και για την παρακολούθηση της συμμόρφωσής τους με τα κριτήρια που επιβάλλονται από την επερχόμενη νομοθεσία.
• Το Υπουργείο Εργασίας και Κοινωνικών Ασφαλίσεων επίσης συμμετέχει, ιδίως όσον αφορά την υποστήριξη οντοτήτων της κοινωνικής οικονομίας που προωθούν την ένταξη.
• Άλλα υπουργεία και αρχές (Υπουργείο Ενέργειας, Εμπορίου και Βιομηχανίας, Υπουργείο Οικονομικών, η Εθνική Αρχή για την Καινοτομίας) μπορούν να προσφέρουν ειδικά προγράμματα και μέτρα υπέρ της κοινωνικής οικονομίας, όπως στοχευμένες επιχορηγήσεις για κοινωνική ή συμπεριληπτική επιχειρηματικότητα ή φοροαπαλλαγές.

Σε τοπικό επίπεδο, ακόμα και στην περίπτωση δήμων και κοινοτικών συμβουλίων που ενδιαφέρονται για την κοινωνική οικονομία, δεν υπάρχουν συγκεκριμένα τοπικά προγράμματα που μπορούν να επισημανθούν επί του παρόντος.

Δίκτυα, ομοσπονδίες και φορείς εκπροσώπησης 

Ορισμένα δίκτυα έχουν ξεκινήσει να αναπτύσσονται στην Κύπρο, εκπροσωπεύουν ορισμένα τμήματα και δραστηριότητες της κοινωνικής οικονομίας στη χώρα:

• Το Δίκτυο για την Κοινωνική Επιχειρηματικότητα της Κύπρου είναι η κύρια κοινότητα κοινωνικών επιχειρηματιών στην Κύπρο.
• Το  Δίκτυο Κυκλικής Οικονομίας Κύπρου 

Πώς να δραστηριοποιηθείτε στον τομέα κοινωνικής οικονομίας στην Κυπρο;

Πέρα από τις εθελοντικές δραστηριότητες, που προωθούνται μέσω πλατφορμών όπως ο Οργανισμός Νεολαίας Κύπρου, η Κύπρος προωθεί ολοένα και περισσότερο την επιχειρηματικότητα και την κοινωνική επιχειρηματικότητα ως πρώτο βήμα στον τομέα. Ιδίως οι νέοι μπορούν να επωφεληθούν από το Πρόγραμμα Junior Achievement ως τρόπο αντιμετώπισης των κοινωνικών και οικονομικών προκλήσεων μέσω μιας επιχειρηματικής εμπειρίας.

Επιπλέον, ορισμένες οργανώσεις της κοινωνίας των πολιτών και ερευνητικά κέντρα προωθούν την εκπαίδευση και την κατάρτιση σχετικά με την κοινωνική επιχειρηματικότητα, για παράδειγμα:

• Το Κέντρο για την Κοινωνική Καινοτομία,
• SEAL 
• ΑΚΤΗ Κέντρο Μελετών και Έρευνας

Λάβετε υποστήριξη

Ορισμένα ειδικά προγράμματα στήριξης μπορούν να παρασχεθούν από την κυβέρνηση:

• Το επερχόμενο «Εθνικό Σχέδιο Δράσης για την ανάπτυξη ενός οικοσυστήματος για κοινωνικές επιχειρήσεις» αναμένεται να παρέχει στις κοινωνικές επιχειρήσεις περισσότερες ευκαιρίες επώασης επιχειρήσεων, κατάρτισης και χρηματοδότησης.
• Το Υπουργείο Εργασίας και Κοινωνικών Ασφαλίσεων χρηματοδότησε την ανάπτυξη ενός προγράμματος κατάρτισης για άτομα με αναπηρίες που επιθυμούν να εργαστούν στον τομέα της κοινωνικής οικονομίας ή που θέλουν να κάνουν έναρξη και εγγραφή μιας κοινωνικής επιχείρησης.

Ορισμένοι φορείς του ιδιωτικού τομέα μπορούν επίσης να παρέχουν στήριξη σε οντότητες της κοινωνικής οικονομίας:

• Ο οργανισμός Hub Nicosia και ο οργανισμός Future World Centre προσφέρουν συνεργατικές εγκαταστάσεις εργασίας για κοινωνικές επιχειρήσεις. 
• Το Cyprus Inno προσφέρει διάφορες υπηρεσίες, όπως προγράμματα συμβουλευτικής, επιτάχυνσης και επώασης επιχειρήσεων, εκδηλώσεις δικτύωσης και μια ενημερωμένη βάση δεδομένων σχετικά με τις υπηρεσίες επιχειρηματικής στήριξης στη χώρα. Απευθύνεται σε όλους αλλά παρέχει και κάποιες ευκαιρίες για οντότητες κοινωνικής καινοτομίας και κοινωνικής οικονομίας.
• Το Go Social Cyprus προσφέρει πόρους και ευκαιρίες κατάρτισης σχετικά με την κοινωνική επιχειρηματικότητα στην Κύπρο.
• Το Κέντρο για την Κοινωνική Καινοτομία παρέχει πόρους και προγράμματα κατάρτισης. Πραγματοποιεί επίσης στοχευμένα έργα για την υποστήριξη επιχειρηματιών σε συγκεκριμένους τομείς.